DUYU BÜTÜNLEME BOZUKLUĞU DENDİĞİNDE NE ANLAMALIYIZ?

DUYU BÜTÜNLEME BOZUKLUĞU NEDİR?

Duyu bütünleme disfonksiyonu (bozukluğu) beynimizin, bedenimizin 5 temel duysal sistemi tarafından alınan belli bilgileri bütünleme yetersizliğine bağlı gelişen bir nörolojik bozukluktur. Bu duysal sistemler görüntülerin, seslerin, kokuların, tatların, ışığın, ağrının ve vücut hareketlerimizin algılanmasından sorumludur. Bunun arkasından beynimiz, bütün bu bilgileri kullanarak, vücudumuzun çevreyi algılaması ve uygun reaksiyonların oluşturulabilmesi için bir tablo oluşturur. Davranışlarımız ve beynimizin çalışması arasında sürekli devam eden bu ilişkiye Duyu Bütünleme adı verilir.

     NEDENLER VE SEMPTOMLAR

Duyu bütünleme bozukluğu tipik olarak küçük çocuklarda görülür. Çocukların çoğunluğu, dışarıdan gelen uyaranlara adaptasyon ve motor planlama yeteneklerini geliştiren duyu bütünlemeyi günlük, olağan çocukluk aktiviteleri esnasında kazanırken bazı çocuklarda duyu bütünleme yeteri kadar gelişemez. Bu gelişim süreci bozulduğunda çocukların, öğrenme, gelişme ve davranışlarında çeşitli problemler ortaya çıkar.

Duyu bütünleme bozukluğu olanlar, belli duysal uyaranlara, planlı ve organize bir şekilde uygun ve otomatik davranış şekli oluşturmada sorun yaşarlar. Bu durum, ilkel yaşamsal bir teknik olan “ fright, flight and fight”, Türkçe’de “korku,kaçma,kavga” olarak adlandırılabileceğimiz ve ilkel beyinden kaynaklanan bir kaçış cevabına yol açabilir.

Bu tepki genellikle aşırı ve duruma uygunsuz bir şekilde ortaya çıkar.

Duyu Bütünleme Bozukluğuna yol açan nörolojik problem 3 değişik şekilde görülür :

   -Beyin sinir hücrelerindeki bağlantı bozukluğuna bağlı olarak  mesajları alamaz.

   -Duysal mesajlar düzensiz bir şekilde alınır, ancak diğer duysal mesajlarla düzgün bir şekilde ilişkilendirilemez.

   -Duysal mesajlar düzenli olarak alınır, ancak diğer duysal mesajlarla düzgün bir şekilde ilişkilendirilemez.

Sonuç olarak beyin duysal mesajları yetersiz bir şekilde işlediğinde ise; motor, dilsel ve emosyonel problemler ortaya çıkar.

Uluslararası Duyu Bütünleme Kurumunun tanımlamasına göre aşağıdaki bulgular DBB’nun en sık görülen işaretleridir :

•   Dokunmaya, sese, görüntüye ve hareketlere aşırı duyarlılık
•   Dokunma, ses, görüntü ve hareketlere yetersiz tepki gösterme
•   Dikkat dağınıklığı
•   Sosyal & emosyonel problemler
•   Aşırı fazla veya çok düşük aktivite seviyesi
•   Fiziksel sakarlık veya belirgin dikkatsizlik
•   Kendi kendini kontrol edememe
•   Bir durumdan diğer bir duruma geçişte zorlanma
•   Sakinleşememe
•   Yetersiz benlik algısı
•   Konuşma, dil ve motor yetenek gecikmeleri
•   Akademik gelişim geriliği

     DUYU BÜTÜNLEME PROBLEMLERİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR ?

(0-6 ay)     

•   Kucaklanmaya direnç gösterme
•   Dokunulmaktan hoşlanmama
•   Anne sütü almakta zorlanma, emme ve beslenme zorlukları
•   Göz temasından kaçınma veya hiç kuramama
•    Işıktan çok fazla rahatsız olma
•    Sırtüstü pozisyonda durmaktan rahatsız olma
•    Hareket ettirildiğinde ağlama
•    Havaya kaldırılmaktan hoşlanmama
•    Oyuncaklara bakmama, ilgilenmeme, uzanmama
•    Seslerin farkında olmama
•    Uyku problemleri
•    Alt değiştirme ve banyo yapmaktan rahatsız olma
•    Ağıza oyuncak götürmekten kaçınma, ağızla bir oyuncağı incelememe

(6-12 ay)

•   Emme, çiğneme, yutma güçlüleri
•   Yeni besinlere alışamama
•   Ağıza bir şey verildiğinde öğürme ve kusma
•   Altının kirlendiğinin farkına varamama
•   Çevredeki kişilerden rahatsız olma
•   Rutinin dışına çıkıldığında tolere edememe
•   Yaşıtlarına göre daha sinirli ve hassas olma
•   Tanıdık seslerle ilgilenmeme veya gecikmiş tepki verme
•   Dikkat toplayamama, karşılıklı etkileşim zorlukları
•   Düşük kas tonusu, fiziksel aktivitelerde geriden gelme
•   Oturmak için normalden fazla desteğe ihtiyaç duyma veya oturamama
•   Başın arkaya hareklerinden  rahatsız olma
•   Günışığına adaptasyonda zorlanma

(2-4 yaş)

•    Sarılınmaktan hoşlanmama
•    Oturmak ve bir aktiviteye dikkat vermek istememe
•    Saçı, yüzü yıkandığında ajite olma, saç-tırnak kestirmek istememe
•    Dağınık oyun ortamında dikkat toplayamama
•    Oyun parkı ve oyun alanlarından uzak durma ve farklı fiziksel aktivitelere tepki
•    Sallanma, zıplama gibi stabilliği bozan, ayağın yerle temasının kesildiği aktivitelere tepki
•    Uzaydaki beden algısının zayıf olması,  etrafa çarparak yürüme, tehlikeleri farkedememe
•    Zayıf, hantal görüntü, sürekli düşme ve sakarlık
•    Bazı besin türlerinden rahatsız olma,  yiyecek olmayan sert objeleri çiğneme isteği
•    Bardaktan içmeden kaçınma
•    İsmi çağrıldığında geç cevap verme
•    El becerilerinde zorluk yaşama. İnce beceri gerektiren işlerde isteksizlik (kaşık tutma, kalem tutma, kağıt koparma-kesme gibi)
•    Basit giyinme - soyunma gibi işlerde beceriksizlik

     Okul Dönemi

•    Dikkat toplamada , yeni şeyler öğrenmede zorluk yaşama
•    Yazma ve kalem tutma becerilerinde sorunlar, silik yazma veya çok bastırma
•    Motor planlama gerektiren  oyunlara  ve bedensel aktivitelere  katılmama
•    Kas tonusunun zayıf olması , sırt ve karın kaslarında zayıflık, okul sırasında ve evde  uzun süre dik oturamama ve  kayarak oturma.
•    Parmak ucu yürüme eğilimi
•    Yazı yazma problemleri, harfleri yanlış yazma
•    Arkadaş edinme ve sosyal ortama girmede çekingenlik , beceriksizlik
•    Özgüven sorunları, kendini ifade etmede güçlükler
•    Grup oyunlarında rol alamama
•    Denge sorunları, çabuk yorulma